مطمئنم قبول دارید که یک جمله را می‌توان با لحن‌های مختلف خواند. مثلاً عبارت «أعوذ بالله من الشیطان الرجیم» را می‌شود با حالات مختلف خواند:
– در حالتی که همه می‌خوانند، یعنی بدون stress (فشار) روی کلمات، معنی به این صورت خواهد بود: پناه می‌برم به خدا از شر شیطان رانده شده.
– اگر استرس را بر روی «الله» بیاوریم، یعنی أعوذ بالله من الشیطان الرجیم، معنی جمله به این صورت خواهد بود: پناه می‌برم به خدا (و نه به کس دیگری) از شر شیطان رانده شده. که در این نوع خواندن من فکر می‌کنم “کمال الانقطاع الیک” بهتر نمود پیدا می‌کند.
– اگر استرس را بر روی «رجیم» بیاوریم. یعنی أعوذ بالله من الشیطان الرجیم. در این حالت معنی جمله بدین صورت خواهد بود: پناه می‌برم به خدا از شر شیطانی که صفت زشتی به نام رجیم دارد. (یعنی رجیم بودن شیطان را بیشتر از همه مورد نظر داشته‌ایم)
– اگر استرس را روی «أعوذ» بیاوریم. معنی جمله بدین صورت خواهد بود: پناه می‌برم (و نه کار دیگری) به خدا از شر شیطان رانده شده.
– من معتقدم بهترین حالت این است که بر روی تک‌تک کلمات این جمله استرس و تأکید داشته باشیم: أعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بیایید این معانی را در این مطلب، «معنی لحنی جمله» بنامیم.
معتقدم اگر آیات قرآن را با لحن‌های مختلف بخوانیم، ممکن است کلاً تفسیر و معنی آیه فرق کند!
یکی از آن‌ها که می‌شود به هر دو صورت خواند، آیه إنَّ مَعَ العُسرِ یُسرَاً است.
اکثر افراد در هنگام خواندن این آیه، استرس را بر روی «یسرا» قرار می‌دهند. یعنی: إنَّ مَعَ العُسرِ یُسرَاً
در این حالت معنی آیه بدین صورت خواهد بود: همانا با هر سختی، آسانی است. یعنی اگر سختی دیدید، منتظر باشید، مطمئناً (مطمئناً را از روی إنّ می‌گویم) بعد از آن، آسانی است.*
طبیعتاً در این حالت، این آیه زمانی کاربرد خواهد داشت که بخواهیم به یکی که در سختی است، دلداری بدهیم و بگوییم: نگران نباش، الان که سختی می‌کشی، بعد از آن آسانی خواهی دید.
با این لحن خواندن، ضرب المثل «پایان شب سیه سپید است» بهتر جور در می‌آید.
اما من اکثر اوقات، استرس را در هنگام خواندن، روی «عسر» می‌آورم. یعنی: إنَّ مَعَ العُسرِ یُسرَاً
در این حالت، به نظر من مفهوم و کاربرد آیه، کلاً عوض می‌شود. معنی آیه در این حالت خواهد شد: اگر آسانی می‌خواهی مطمئناً باید ابتدا سختی بکشی! (مطمئناً با هر سختی است که آسانی حاصل می‌شود)
طبیعتاً کاربرد آن نیز زمانی خواهد بود که به کسی که دنبال آسانی است، بگویی باید ابتدا سختی‌هایی را تحمل کنی! (اگر کار خوب می‌خواهی باید سختی درس خواندن را تحمل کنی، اگر زندگی رو به راه می‌خواهی باید سختی کار کردن را تحمل کنی، اگر لذت بردن از محصولت را می‌خواهی باید برایش زحمت بکشی و در نهایت، اگر آخرت خوب می‌خواهی، باید سختی مبارزه با نفس را طی یک عمر زندگی تحمل کنی…)
با این لحن خواندن، ضرب المثل «نابرده رنج گنج میسر نمی‌شود» بهتر جور در می‌آید.
با این نگاه، هرگز نباید منتظر آسانی‌ای بود که قبل از آن (یا همراه با آن) سختی نباشد.
اگر بعد از دانستن معنی لحنی جمله، آیات و حتی جملات مختلف را دوباره و با الحان مختلف بخوانید، خواهید دید که چقدر نکات مخفی در یک آیه و جمله وجود دارد!
سعی کنید این آیه را با الحان مختلف بخوانید و معانی مختلف آن‌را با هم مقایسه کنید:
الحمد لله رب العالمین.
و یا آیه:
إن الله مع الصابرین.
________________
توضیح مربوط به ستاره(*) : مع یعنی همراه، بهتر است بگوییم: همراه با سختی، یعنی در کنار هم سختی و آسانی هست.
البته در حین نوشتن مطلب به این نتیجه رسیدم که هنوز به معنی دقیق این آیه واقف نیستم. کلمه «مع» اینجا خیلی جالب است. تحقیق می‌کنم… اگر تأکید را روی «مع» بیاوریم، خودش یک باب می‌شود!
سه‌شنبه 10 می 2011 در 5:41 ب.ظ
سلام
در مورد آیه بالا سوره الم نشرح چند مطلب میگم:
یعنی انسان وقتی مشکلات رسیدن به هدفی را با نتایج آن مقایسه می کند در میابد که نتیجه کار با مشکلات آن قابل قیاس نبوده است و تکرار این جمله نشان می دهد که با هر سختس دو آسانی است به دلیل اینکه عسر معرفه به الف و لام است و “العسر” دوم تکرار همان اولی است. ولی یسر نکره آمده و هر یک از دو یسر مستقل و جدا از هم می باشند. این نکته ادبی مطابق نظریه نحویون و ادبای عرب است(مجمع البیان،ج۱۰،ص۵۰۹)
روزی پیامبر گرامی اسلام خندان بود و می گفت: لن یَغلِبَ عسرٌ یُسرَین، یعنی هیچ وقت یک سختی بر دو آسانی پیروز نگردد.(المیزان ج۲۰،ص۴۵۳)
فانصب در آیه بعد یعنی خود را به رنج انداز، رنج تلاش را به دوش گیر…
از آنجایی که آسایش و آسانی در شکم رنجها قرار داده شده است پس بعد از فراغ از هر مشکلی کوشش را از سر بگیر که سختی ها مقدمه کمال است.
موفق باشید.
دوشنبه 4 جولای 2011 در 12:22 ب.ظ
سلام؛
دو نکته دیگر که از این آیه برداشت می شود:
مشکلات عامل خوبی برای پیشترفت در فنون مختلف و همچنین مشکلات در جهت تقویت روحیه انسانها برای بر طرف کردن سختی ها به کمک اراده می باشد. مثلاً برای مورد اول: سختی های مسافرت باعث شد که به هواپیماهای پیشترفته امروزی دست بیابیم و یا سختی های کشاورزی که باعث اختراع تجهیزات کشاورزی مدرن شد. و برای مورد دوم: آهن که با قرار گرفتن در کوره آتشین و زیر پتک آهنگر از اجرام بی خاصیت و بی اثر پالایش می یابد و تبدیل به شئ محکم و برنده می گردد.
موفق باشید.